Từ thuở bình minh của CNTT cho đến nay, có không ít cái tên đình đám: IBM, Microsoft, Apple hay Yahoo, Google, Skype, YouTube... Tuy có thời thịnh - suy nhưng các công ty này đều tạo nên những nền móng công nghệ có tính đột phá. Riêng cái tên mới nhất và nổi nhất làng công nghệ hiện nay - Facebook - lại là một câu chuyện khác.

Trong bộ phim “The Social Network” có một cảnh đáng nhớ: khi luật sư của anh em nhà Winklevoss chất vấn, buộc Mark Zuckerberg tội đánh cắp ý tưởng, Mark Zuckerberg có vẻ lơ đãng. Luật sư yêu cầu Mark chú ý, Mark như thoát khỏi cơn mơ, hướng về phía anh em nhà  Winklevoss và luật sư, nói: “Tôi có chú ý, nhưng chỉ một phần nhỏ. Còn lại tâm trí của tôi để ở văn phòng Facebook, nơi tôi và các cộng sự làm những việc mà không ai ở đây, kể cả các thân chủ của ông, có đủ thông minh hay khả năng sáng tạo để thực hiện”.

Tin ai đây? Nếu có đầy đủ dữ kiện, có lẽ chúng ta cũng khó phân định.

Cuộc tranh chấp phát minh điện thoại trong thập niên 1870 giữa Elisha Gray và Alexander Graham Bell, và nhiều người khác, cũng khó phân định, nhưng cuối cùng Bell có được bằng phát minh. Nếu kết quả khác, giờ đây không ai biết đến Alexander Graham Bell.

Thành công của Facebook là nhờ “đúng thời” và người chiến thắng được tất cả. Trong đời thường, chúng ta được lợi từ sự cạnh tranh và thậm chí còn có luật chống độc quyền để đảm bảo điều đó. Nhưng trong thế giới mạng, chúng ta được lợi từ việc quy tụ về cùng một nơi. Khi tất cả bạn bè của bạn đều có ở Facebook thì đâu cần phải đi bất cứ nơi nào khác.

Ý tưởng hay thì có nhiều nhưng vấn đề là người ta làm gì với ý tưởng đó. Mark Zuckerberg đã làm cho một ý tưởng hay trở nên hay hơn. Facebook không phải là mạng xã hội đầu tiên, trước nó đã có MySpace và Frienster. Nhưng Mark đã thâu tóm thế giới mạng với những tính năng hay, chiến lược kinh doanh tốt, và điều quan trọng nhất – đúng thời. Hơn nữa, trong những trường hợp như thế này, chúng ta cũng phải kể đến sự tình cờ và may mắn.

Nếu Mark không tạo ra Facebook, cũng sẽ có site nào đó cung cấp những tính năng tự. Cũng có thể tất cả chúng ta đều dùng MySpace với những tính năng tốt hơn hiện nay.

Có thể điều này không đúng trong thế giới nghệ thuật với các kiệt tác mang dấu ấn thiên tài cá nhân. Nếu không có Beethoven hay Van Gogh, sẽ không có những bản giao hưởng số 3, 4, 5… và những bức hoạ Hoa Diên Vỹ, Hoa Hướng Dương… Nhưng khoa học và công nghệ thì khác. Bản chất tự nhiên vốn có, các phát minh dường như ẩn nấp đâu đó chỉ đợi người đầu tiên phát hiện để vinh danh. Có ai nghĩ transistor sẽ không hiện diện nếu không được Shockley, Bardeen và Brattain phát minh vào năm 1947? Thậm chí thuyết tương đối của Einstein cũng là một quy luật của tự nhiên và chắc chắn trước sau gì chúng ta cũng biết.

Thật tuyệt nếu là người đầu tiên vén tấm màn để phát hiện điều mới mẻ ẩn nấp bên dưới, nhưng bạn phải làm điều gì đó để tìm thấy, còn không sẽ không được vinh danh. Trong trường hợp Facebook, Mark Zuckerberg xứng đáng được vinh danh – hay ít nhất được hưởng lợi (thương hiệu trị giá hàng tỷ đô la).

Facebook là điển hình của một phát minh được xây dựng dựa trên nền tảng công nghệ nhưng không nhất thiết phải có tính đột phá về mặt công nghệ.

Theo www.pcworld.com.vn