Tham dự hội  đàm có đại diện các cơ quan quản lý nhà  nước có liên quan như Bộ TTTT, Bộ KHCN, Bộ VHDLTT, Cục sở hữu trí tuệ, đại diện các tổ chức và doanh nghiệp có liên quan cùng đông đảo các đại biểu từ các hội, hiệp hội trong lĩnh vực CNTT, các doanh nghiệp CNTT, giới báo chí tryền thông. Có 3 báo cáo về tôn trọng bản quyền phần mềm đã tham luận tại toạ đàm từ VAIP, CLB doanh nghiệp IT Hà Nội và Trung tâm đào tạo thuộc Viện Công nghệ Phần mềm và nội dung số, các đại biểu đã sôi nổi thảo luận, góp ý kiến và chất vấn nhiều vấn đề có liên quan.

TỶ  LỆ VI PHẠM PHẢI THAY ĐỔI VÀ GIẢM

Với cam kết của Chính phủ  và nỗ lực của người dân, tỷ lệ vi phạm bản quyền phần mềm Việt Nam không thể giữ nguyên mà sẽ giảm đáng kể so với các năm 2007, 2008.

Từ năm 2003, BSA-IDC tiến hành nghiên cứu và công bố hàng năm Báo cáo về vi phạm bản quyền phần mềm toàn cầu. Tỷ lệ vi phạm năm 2009, dự kiến được công bố rộng rãi vào ngày 11-12/5/2010.

Với vai trò tư  vấn phản biện xã hội về các vấn đề liên quan trong lĩnh vực CNTT-TT, để có nhìn nhận chính xác về vấn đề tôn trọng bản quyền phần mềm, Hội Tin học Việt Nam đã thu thập thông tin tham khảo xung quanh  nghiên cứu của BSA-IDC. Báo cáo có các thông tin và số liệu cơ bản như sau : đối tượng là tỷ lệ vi phạm bản quyền phần mềm Máy tính cá nhân (PC) cho 111 quốc gia, tỷ lệ vi phạm BQPM PC toàn thế giới là 43% tăng 2%; giá trị thất thoát do vi phạm BQPM toàn toàn cầu là 51,4 tỷ USD;

CÁCH TÍNH CỦA BSA-IDC

Qua tìm hiểu phương pháp luận, cách tính và cách thu thập số liệu với tên báo cáo “Vi phạm bản quyền phần mềm toàn cầu – Global Software Piracy Study”, tuy nhiên đối tượng đánh giá điều tra chỉ dựa trên máy tính cá nhân (PC) không bao gồm các phần mềm sử dụng trong các hệ thống thiết bị khác như máy chủ, mainframe, di động v.v…; Các phần mềm điều tra bao gồm một số phần mềm được cài đặt và sử dụng trên máy tính cá nhân như: Hệ điều hành, phần mềm văn phòng, phần mềm ứng dụng và phát triển, phần mềm diệt virus, phần mềm thương mại và một số phần mềm khác. Phần mềm Mã nguồn mở giá trị được tính = 0$.

Công thức tính:

Tỷ lệ vi phạm bản quyền(%) = Số PM sử dụng trái phép/ Tổng số PM x 100%,  trong đó:

Số PM sử dụng trái phép = Tổng số PM – Số PM được mua

Tổng số PM = Số lượng PC x Số PM trung bình/PC

Số PM được mua = Doanh thu ngành PM/ Giá trung bình của một hệ thống chuẩn. (US$)

Giá trị PM không mua bản quyền = Giá trung bình của hệ thống chuẩn x Số PM sử dụng trái phép 

VAIP PHẢN BIỆN

Với vai trò tư  vấn phản biện xã hội về các vấn đề liên quan trong lĩnh vực CNTT-TT, VAIP cho rằng cách tính toán và kết quả của Báo cáo BSA - IDC chưa thể hiện được nỗ lực thực hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam cũng như doanh nghiệp và cộng đồng trong việc nâng cao nhận thức và tôn trọng BQPM ở Việt Nam trong những năm gần đây. Báo cáo có tính áp đặt cao, không có sở cứ thuyết phục trong phương pháp tính cũng như cách thức thu thập số liệu. Cụ thể:

- Báo cáo của BSA là báo cáo về bản quyền phầm mềm trên cơ sở máy tính cá nhân (PC và Notebook), không đại diện cho phần mềm nói chung.

- Nhiều đối tượng có các mức vi phạm khác nhau, khối cơ quan công quyền đã mua và sử dụng PMBQ theo luật định, khối giáo dục cũng thuộc diện sử dụng BQPM miễn phí cao hoặc phí khoán thấp, Khối doanh nghiệp cũng chuyển biến mạnh về tôn trọng BQPM như các doanh nghiệp lớn đã tuân thủ các quy định về sử dụng PM có bản quyền, nhận thức về BQPM cũng đang được nâng cao trong khối doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) và cộng đồng.  

- Dường như chưa tính đến những nỗ lực của Việt Nam như: khối cơ quan công quyền đã mua và sử dụng PMBQ theo luật định, khối giáo dục cũng thuộc diện sử dụng BQPM miễn phí cao hoặc phí khoán thấp, khối doanh nghiệp cũng chuyển biến mạnh về tôn trọng BQPM, chẳng hạn các doanh nghiệp lớn đã tuân thủ các quy định về sử dụng PM có bản quyền, nhận thức về BQPM cũng đang được nâng cao trong khối doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) và cộng đồng.  

- Chưa tính đến mức thu nhập người dân từ khối các nước kém phát trển và đang phát triển (ở các nước như Trung Quốc, Việt Nam mua 1 bộ chuẩn PM bằng thu nhập trên 1 tháng lương, trong khi đó ở Bắc Mỹ và Châu Âu chỉ chiếm 3-5% thu nhập trung bình tháng. Từ đây cho thấy sự chuyển dịch việc sử dụng PMBQ có giá trị sang các phần mềm nguồn mở (có giá trị = 0) và sử dụng các dịch vụ phần mềm trên mạng đang có xu thế phát triển mạnh.

- Cách tính và công thức đã không tính tới phần mềm nguồn mở (có giá trị tính = 0), bỏ qua các nỗ lực của Chính phủ và cộng đồng khuyến khích phần mềm ứng dụng mã nguồn mở (các chỉ thị, các chương trình và danh mục sản phẩm PMNM khuyến khích sử dụng). Cách tính và số liệu tính không bao gồm các phần mềm tặng miễn phí, thí dụ như các gói phần mềm và công cụ cho giáo dục (Chương trình Student partner và MSDN AA của Microsoft cung cấp miễn phí cho sinh viên). Ngoài ra còn các phần mềm tài trợ bởi Quỹ Bill & Melinda Gates cho dự án Nâng cao năng lực sử dụng máy tính và truy cập internet.

- Chưa tính tới những PM có sự lựa chọn miễn phí và khuyến mại qua hệ thống phân phối bán lẻ như BKAV, Kaperski

- Cách tính của BSA-IDC đã không tính tới nhiều phần mềm có bản quyền được cài đặt trên các máy tính để bàn tại Việt Nam trên quan điểm phần mềm có bản quyền đồng nghĩa với việc trả tiền bản quyền phần mềm. Tỷ lệ vi phạm BQPM MTCN nếu không thay đổi trong vòng 3 năm sẽ là khó chấp nhận trong khi Chính phủ Việt Nam đã có các cam kết rõ ràng, Doanh nghiệp và người dân Việt Nam nỗ lực rất nhiều từ nhận thức, chính sách cho tới hành động trong việc giảm tỷ lệ vi phạm bản quyền phần mềm.

Với các phân tích nêu trên, chỉ dựa theo cách tính của BSA – IDC, căn cứ số lượng/giá trị sử dụng các PMNM và PM được tặng miễn phí (có giá trị 0 USD) thì con số của Việt Nam năm 2009 chắc chắn phải có xu thế giảm mạnh, ước tính giảm tới 10% so với con số năm 2008 của BSA đưa ra. 

CẦN CÁCH TÍNH CHÍNH XÁC HƠN VÀ CÓ  NGHIÊN CỨU ĐỘC LẬP

Tôn trọng bản quyền phần mềm có ý nghĩa rất lớn đối với sự phát triển của ngành CNTT nói chung và CNpPM nói riêng. Chính phủ, doanh nghiệp và người dân Việt Nam trong những năm gần đây đã thể hiện trong các nỗ lực hội nhập của mình. Trao đổi về tọa đàm ông Nguyễn Long - Tổng Thư ký Hội Tin học Việt Nam cho biết, toàn bộ các ý kiến đóng góp, trao đổi tại buổi tọa đàm sẽ được Hội Tin học Việt Nam đưa vào bản kiến nghị chính thức gửi tới Bộ Thông tin Truyền thông để kiến nghị các phản biện với Báo cáo BSA năm 2009 nhằm có đánh giá sát thực tế để góp phần tạo đà phát triển cho ngành công nghiệp phần mềm Việt Nam. Hội THVN cũng kiến nghị, Việt Nam cũng cần có nghiên cứu đánh giá về vần đề tôn trọng BQPM riêng của mình để có những sở cứ thực tế giúp cho việc đánh giá hiện trạng vi phạm bản quyền cũng như nhận thức về tôn trọng BQPM được chính xác và đầy đủ hơn”. /.