Chiều ngày 7/5, Hội Tin học Việt Nam, tổ chức đại diện cho hàng trăm doanh nghiệp CNTT của cả nước, đã tổ chức tọa đàm tại Hà Nội đánh giá thực trạng tôn trọng bản quyền phần mềm ở Việt Nam trong năm 2009. Một trong những nội dung được quan tâm trong buổi tọa đàm này là thông tin về báo cáo thường niên về bản quyền phần mềm năm 2009 của Liên minh Phần mềm Doanh nghiệp (BSA) và hãng nghiên cứu IDC.

Theo báo cáo này, tỷ lệ vi phạm bản quyền phần mềm của Việt Nam trong năm 2009 vẫn ở mức 85% như các năm 2008 và 2007. Mặc dù đầu tư cho bản quyền phần mềm của Việt Nam tăng 30% từ 45 triệu USD năm 2008 lên 62 triệu USD trong năm 2009 nhưng giá trị vi phạm đã tăng lên 353 triệu USD so với 257 triệu USD của năm 2008. Như ICTnews đã đề cập, BSA và IDC dự kiến sẽ công bố chính thức trên toàn cầu kết quả chi tiết của báo cáo này vào ngày 11/5 tới.

Cách tính có vấn đề

Cuối tháng 4 vừa qua, BSA đã tổ chức tọa đàm giới thiệu báo cáo bản quyền phần mềm năm 2009 với đại diện một số bộ ngành. Theo đại diện của BSA, cách tính và cách thu thập số liệu trong báo cáo bản quyền trong báo cáo này chỉ dựa trên các phần mềm đóng gói chạy trên máy tính cá nhân (PC), không tính đến phần mềm cài đặt trên các thiết bị khác như máy chủ, máy tính lớn và điện thoại di động. Để tính toán tỷ lệ vi phạm, BSA và IDC ước đoán số lượng máy tính bán ra thị trường, từ đó ước đoán số lượng phần mềm trung bình sẽ được cài đặt và số lượng phần mềm được mua trên các máy tính đó, rồi tiến hành so sánh hai số liệu này chứ không phải là doanh số phần mềm chính xác.

Các phần mềm được BSA và IDC đưa vào điều tra gồm hệ điều hành, phần mềm văn phòng, phần mềm diệt virus và một số phần mềm thương mại khác. Đặc biệt, báo cáo của BSA và IDC tính giá trị phần mềm mã nguồn mở bằng không, có nghĩa là các máy tính dùng loại phần mềm này bị coi như dùng phần mềm lậu.

Ông Lê Hồng Hà, thành viên của Hội Tin học Việt Nam cho rẳng riêng việc BSA và IDC không đếm xỉa gì tới phần mềm mã nguồn mở đã là sự sai lầm tai hại, có thể ảnh hưởng đến tính chính xác của báo cáo. Bởi đơn giản, phần mềm nguồn mở như hệ điều hành Linux hay ứng dụng văn phòng OpenOffice là những phần mềm hợp pháp.

“Với cách tính này, nếu Việt Nam dùng càng nhiều phần mềm nguồn mở thì tỷ lệ vi phạm bản quyền theo tính toán của BSA và IDC sẽ càng lớn”, ông Hà mỉa mai. “Thậm chí nếu 100% máy tính của Việt Nam dùng phần mềm nguồn mở, có thể tỷ lệ vi phạm bản quyền phần mềm sẽ là 100%.”

Cách tính của BSA và IDC cho thấy tỷ lệ vi phạm bản quyền phần mềm 85% của Việt Nam năm 2009 nói cách chính xác hơn là tỷ lệ máy tính không cài đặt phần mềm thương mại.

"Theo cách tính của BSA và IDC, nếu Việt Nam dùng càng nhiều phần mềm nguồn mở thì tỷ lệ vi phạm bản quyền sẽ càng lớn", ông Lê Hồng Hà (giữa) nói. Ảnh Đức Hiệp.

Bên cạnh đó, ông Hà cho rằng cách tính tỷ lệ phần mềm trung bình cài trên mỗi máy tính áp dụng đồng đều cho tất cả các quốc gia là ngây thơ, không thực tế. Theo ông Hà, giá trị phần mềm trên mỗi máy tính của Việt Nam sẽ thấp hơn các nước có điều kiện kinh tế phát triển cao hơn như nước Mỹ.

Hơn nữa, cách tính của báo cáo bản quyền này cũng không tính đến những phần mềm được tặng miễn phí như các phần mềm và công cụ cho giáo dục (như chương trình Student Partner và MSDN AA của Microsoft tặng phần mềm miễn phí cho sinh viên), các phần mềm tài trợ bởi Quỹ Bill & Melinda Gates cho dự án năng cao năng lực sử dụng máy tính và truy cập Internet trị giá 2,5 triệu USD được triển khai trong năm 2009.

Phớt lờ nỗ lực tôn trọng bản quyền của Việt Nam

Không chỉ có vấn đề trong phương pháp tính, ông Nguyễn Long, Tổng thư ký Hội Tin học Việt Nam cho rằng báo cáo của BSA và IDC còn phớt lờ cả những nỗ lực thực hiện cam kết tôn trọng bản quyền của Chính phủ Việt Nam cũng như các doanh nghiệp và cộng đồng trong những năm gần đây.

Theo ông Nguyễn Long, hầu hết các đối tượng sử dụng bản quyền từ cơ quan chính, khối giáo dục, các doanh nghiệp ở Việt Nam đã có những chuyển biến mạnh mẽ về tôn trọng bản quyền trong vài năm gần đây. Cụ thể, Chính phủ đã tiên phong mua bản quyền phần mềm văn phòng của Microsoft, nhiều doanh nghiệp cũng đã tôn trọng bản quyền.

Các công ty bán lẻ máy tính cũng cho rằng hầu hết máy tính bán ra hiện này đều có phần mềm Microsoft có bản quyền hoặc phần mềm nguồn mở. Ông Bùi Hữu Cư, chủ tịch Câu lạc bộ doanh nghiệp tin học Hà Nội, nơi tụ họp đại diện 50 công ty bán lẻ máy tính trên địa bàn thủ đô, ước tính ngoài số máy tính nhập khẩu đã cài sẵn phần mềm Microsoft có bản quyền, khoảng 70-80% số còn lại được cung cấp sẵn hệ điều hành Linux.

Bên cạnh đó, nhiều công ty bán lẻ và lắp ráp máy tính thương hiệu cũng đã chủ động mua các phần mềm ứng dụng với giá ưu đãi để cài sẵn trong máy tính bán ra thị trường. Theo ông Cư, hầu như 100% máy tính xách tay bán ra ở Việt Nam đã được cài sẵn phần mềm diệt virus có bản quyền.

Từ những phân tích trên, Hội Tin học Việt Nam khẳng định tỷ lệ vi phạm bản quyền phần mềm ở Việt Nam trong năm vừa qua chắc chắn sẽ phải giảm, không thể giậm chân tại chỗ theo như tính toán của BSA và IDC. Hội này ước tính nếu căn cứ vào số lượng và giá trị máy tính sử dụng phần mềm nguồn mở cùng với những phần mềm được tặng miễn phí, con số vi phạm bản quyền của Việt Nam sẽ giảm khoảng 10% trong năm 2009 so với con số của năm ngoái.

Sẽ phản biện lại báo cáo của BSA và IDC

Tại tọa đàm này, một số ý kiến cho rằng việc đánh giá chưa xác thực và thiếu khoa học về tình trạng vi phạm bản quyền phần mềm tại Việt Nam có thể gây ảnh hưởng xấu trong quan hệ thương mại quốc tế cũng như hình ảnh của đất nước.

“Con số 85% vi phạm bản quyền BSA và IDC đưa ra là một sức ép với Việt Nam”, ông Trương Anh Tuấn, giám đốc công ty tin học iWay nói. “Bởi như vậy, vô hình chung Việt Nam bị các nước liệt vào danh sách theo dõi đặc biệt về bản quyền”.

Theo ông Tuấn, Việt Nam phải phản bác lại đánh giá của các tổ chức này nếu thấy họ sai hoặc không hợp lý. Còn nếu ngược lại, chúng ta phải đẩy mạnh tuân thủ bản quyền để hội nhập quốc tế.

Ông Nguyễn Long cho biết Hội Tin học Việt Nam sẽ tổng hợp các ý kiến góp ý trong tọa đàm này để kiến nghị lên Bộ TT&TT phản biện lại báo cáo của BSA và IDC để họ có đánh giá sát thực tế hơn về thực trạng bản quyền phần mềm tại Việt Nam. Bên cạnh đó, ông Long đề nghị Việt Nam cần có nghiên cứu đánh giá về vấn đề tôn trọng bản quyền phần mềm của riêng mình để có số liệu chính xác và đầy đủ.

Theo Ictnews