Hài hòa giữa nghiệp vụ và công nghệ

TGVT B: Được biết ông là một trong 10 CIO tiêu biểu năm 2009 do IDG bình chọn, với số điểm cao nhất. Ông đã nỗ lực thế nào để đạt được sự tin tưởng cao như thế?

Ông Đặng Đức Mai

Ông Đặng Đức Mai: Tôi không nhận mình là một CIO giỏi vì thực tế CIO đúng tầm và đúng nghĩa của từ này tại Việt Nam không nhiều. Phần lớn những chức danh CIO mà chúng ta thường gọi là do tự tôn nhau lên. Ở nước ta chưa có một chức danh rõ ràng về CIO nên dễ nhầm lẫn giữa chức danh giám đốc CNTT và người lãnh đạo về thông tin (CIO).

Với tôi, để làm được vai trò lãnh đạo về mặt thông tin thì người CIO phải nắm chắc được cả nghiệp vụ lẫn công nghệ và phải làm sao hài hòa được cả hai nhiệm vụ này. Đối với nhiều CIO được đào tạo bài bản về CNTT thì khó khăn của họ là phần kiến thức về các quy trình chuyên môn nghiệp vụ của ngành. Ngược lại, CIO đi lên từ chuyên môn nghiệp vụ ngành lại phải mày mò học hỏi thêm các kiến thức về công nghệ.

Với cá nhân ông, khó khăn ở cương vị CIO là gì ?

Tôi làm trong lĩnh vực tài chính nhưng lại được đào tạo chuyên môn về CNTT. Đây là một điểm khó. Trải qua 26 năm gắn bó với ngành tài chính tôi đã tự học hỏi rất nhiều để có thể nắm bắt được các quy trình nghiệp vụ của ngành. Tuy nhiên nhiều kiến thức tự học do cóp nhặt nên nhiều khi không hiểu hết gốc rễ của nó.

Người CIO nắm vững về các nghiệp vụ sẽ thuận lợi hơn người chỉ am hiểu về công nghệ. Ở nước ngoài, người lãnh đạo thông tin thường giữ cấp phó hoặc phó tổng giám đốc và thường là người rất giỏi các quy trình chuyên môn nghiệp vụ. Ở Việt Nam thì khác, bản thân giám đốc CNTT đa phần là người giỏi về công nghệ nhưng ít người giỏi cả công nghệ lẫn nghiệp vụ. Theo tôi chúng ta hơi khiên cưỡng khi gọi giám đốc CNTT là CIO. Bản thân giám đốc CNTT thì chức trách giao cho anh chỉ là quản lý, điều hành trong lĩnh vực được giao. Giám đốc CNTT chưa đủ quyền để điều hành nghiệp vụ. Vì vậy, khi ứng dụng CNTT vào các khâu nghiệp vụ, nhiều khi phải đi “xin” hoặc “mời” người ta sử dụng. Với tâm lý ngại thay đổi của nhiều đơn vị nghiệp vụ thì khả năng ứng dụng thành công là rất khó.

Hướng đến giải pháp quản trị doanh nghiệp thông minh

Bộ Tài chính được xem là “siêu bộ” vì có nhiều hệ thống thông tin lớn của các bộ phận Thuế, Kho bạc, Hải quan, Chứng khoán… nhưng khả năng trao đổi thông tin giữa các đơn vị rất hạn chế. Với vai trò CIO của Bộ Tài chính, ông giải bài toán này như thế nào để Bộ Tài chính có thể trở thành một “siêu bộ” thông minh?

Đây là một nhận xét đúng. Ở Bộ Tài chính, mỗi bộ phận đều phát triển rất mạnh như Tổng cục Thuế, Kho bạc, Ủy ban Chứng khoán, Tổng cục Hải quan… Kho cơ sở dữ liệu (CSDL) của mỗi đơn vị này đều rất đồ sộ và luôn phát sinh hàng ngày. Thậm chí một hệ thống CSDL về thuế có thể còn lớn hơn CSDL của nhiều bộ, ngành khác. Chính vì thế, việc tích hợp các hệ thống này là một bài toán rất khó khăn. Khó khăn này cũng là một nét đặc thù của Bộ Tài chính do việc ứng dụng CNTT vào các quy trình nghiệp vụ ở bộ thường được tiến hành trước các đơn vị khác. Thời điểm trước đó, do chưa có một quy hoạch tổng thể về ứng dụng CNTT vào quản lý, điều hành nên mỗi đơn vị đều xây dựng một hệ thống riêng, khác nhau.

Mới đây, Bộ Tài chính triển khai Đề án Hệ thống thông tin tài chính tích hợp nhằm trao đổi thông tin giữa các ngành Thuế, Hải quan, Kho bạc… lại với nhau. Tuy nhiên, do khối lượng CSDL quá lớn nên đề án này cũng đang có nhiều vấn đề cần phải giải quyết. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng đang triển khai một dự án về trao đổi thông tin giữa các ngành này trên phạm vi cả nước. Hiện tại, việc kết nối trao đổi thông tin đã được thực hiện tại 30 tỉnh thành, dự kiến năm tới sẽ kết nối toàn bộ 60 tỉnh thành trong cả nước. Hệ thống trao đổi thông tin này sẽ giảm bớt được nhiều phần công việc vì các ngành sẽ dùng chung một CSDL, chứng từ gốc khi tổ chức, doanh nghiệp đến làm việc sẽ không phải kê khai, nhập lại số liệu.

Ở quy mô lớn hơn, Bộ Tài chính cũng là đầu mối triển khai đề án tích hợp trao đổi thông tin giữa các hệ thống nói trên thành một kho dữ liệu chung. Bộ sẽ xây dựng 1 kho CSDL được kết nối với các kho CSDL của các đơn vị khác. Kho CSDL của Bộ đóng vai trò như là “tổng kho”, còn các đơn vị bên dưới sẽ xây dựng từng kho CSDL riêng, gọi là kho dữ liệu chuyên đề. Kho CSDL của Bộ đóng vai trò là kho CSDL thứ cấp được cập nhật từ các kho CSDL chuyên đề. Kho CSDL này phục vụ cho việc tập hợp, phân tích, thống kê, dự báo và hoạch định chiến lược. Đặc biệt nó là tiền đề để áp dụng các giải pháp báo cáo thông minh (Business Intelligence - BI) phục vụ công tác lãnh đạo, điều hành – những thông tin hữu ích phục vụ cho hoạch định chính sách.

Kho CSDL hiện đã sẵn sàng nhưng việc đưa giải pháp ứng dụng BI chỉ mới ở mức đề án, tư vấn và thử nghiệm. Cái khó khi triển khai BI là làm thế nào để đáp ứng tối đa nhu cầu của người lãnh đạo trong khi người lãnh đạo cấp cao lại thường ít nói ra những yêu cầu đó. Vì vậy, CIO cần phải tìm hiểu hết quy trình nguyên tắc nghiệp vụ để chuẩn hóa dữ liệu và xây dựng hệ thống siêu dữ liệu (meta-data) nhằm đưa ra được những báo cáo nhanh nhất và hữu ích nhất. Đây chính là lời giải mà CIO cùng các bộ phận khác phải làm để Bộ Tài chính trở thành một “siêu bộ” thông minh.

Yếu tố nào giúp CIO khẳng định vai trò của mình trong khi chưa có một chức danh chính thức cho vị trí này tại Việt Nam, thưa ông ? Tôi may mắn đã có 26 năm làm việc liên tục trong lĩnh vực CNTT, trong đó có 18 năm ở vị trí Giám đốc CNTT (CIO Kho bạc Nhà nước 14 năm, CIO Bộ Tài chính 4 năm). Trong quá trình làm việc đã trải qua nhiều dự án lớn trong ngành, vì thế tôi đã tích lũy được kho kinh nghiệm cực kỳ quý báu trong việc chỉ đạo CNTT. Cụ thể hơn, đó là tập trung vào xây dựng tầm nhìn, chiến lược tổng thể trong đó gắn kết được mục tiêu tổ chức và mục tiêu ứng dụng CNTT. Phẩm chất không thể thiếu của một nhà lãnh đạo CNTT là có tư duy chiến lược và lập kế hoạch; am hiểu quy trình nghiệp vụ, quy trình quản lý Nhà nước; có kiến thức chuyên môn vững về công nghệ, có nhiều kinh nghiệm trong quản lý dự án lớn, có năng lực lãnh đạo và tập hợp quần chúng.

Theo Pcworld