Tiếng thở dài của ông Nguyễn Hữu Lệ, Chủ tịch một trong những công ty phần mềm lớn nhất Việt Nam có trụ sở tại TP.HCM cũng là tiếng thở dài của rất nhiều doanh nghiệp CNTT-TT đang đầu tư và kinh doanh tại Việt Nam. Nhà máy lắp ráp và kiểm định chip (ATM) của Tập đoàn Intel tại Việt Nam - cũng là nhà máy ATM lớn nhất của Intel trên toàn cầu - đang trong giai đoạn gấp rút xây dựng để có thể kịp đi vào sản xuất cuối năm 2009, với nhu cầu tuyển dụng khoảng 4.000 nhân viên, nhưng trên thực tế, Intel không hề dễ dàng tuyển dụng nhân viên. "Nếu dự án này được triển khai tốt và nhu cầu của thị trường tăng lên thì khả năng mở rộng nhà máy ATM tại Việt Nam là rất lớn", bà Hồ Thị Thu Uyên, Giám đốc đối ngoại Intel Products Việt Nam cho biết, song bà cũng bày tỏ lo lắng: "Tuy nhiên, khó khăn trong tuyển dụng nhân lực là khó khăn hàng đầu mà Intel Việt Nam đang phải đối mặt. Thực sự, thị trường lao động đang thiếu trầm trọng các kỹ sư tài năng để có thể làm việc trong nhà máy ATM của chúng tôi".

Không chỉ thiếu kỹ sư tài năng, nhà máy ATM của Intel còn thiếu cả các vị trí lãnh đạo nhóm chuyên ngành kỹ thuật, khi mà những nhân vật đảm nhận được cương vị giám đốc kỹ thuật chỉ đếm trên đầu ngón tay; và thiếu đội ngũ kỹ thuật viên có khả năng sẵn sàng làm việc ngay, bởi họ không có đủ kinh nghiệm và khả năng tiếng Anh. "Trong môi trường nhà máy của Intel, chúng tôi rất ưu tiên tuyển dụng các nữ kỹ thuật viên, song đối tượng này chiếm chưa đến 5% số lượng sinh viên tốt nghiệp từ các trường kỹ thuật", bà Uyên nói.

Câu chuyện từ Công ty thiết kế Renesas Việt Nam cũng phản ánh khó khăn lớn nhất mà các công ty công nghệ đang phải đối mặt. Công ty này có nhu cầu tuyển 500 kỹ sư cho giai đoạn đầu phát triển, nhưng trong 2 năm chỉ tuyển được 60 người trong số 1.000 người có đơn xin tuyển. Hơn nữa, số được tuyển còn phải đào tạo thêm từ 3 đến 6 tháng mới có thể làm việc, đại diện công ty này cho biết.

Không chỉ khó khăn trong tuyển dụng, việc bùng nổ đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực công nghệ cao cũng đã tạo ra sự cạnh tranh quyết liệt về nguồn nhân lực trình độ cao ngay giữa các tập đoàn công nghệ nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam. "Các nhân viên của Intel cũng đang trở thành những mục tiêu săn đuổi được ưu tiên với những head-hunter (các công ty săn đầu người) do kinh nghiệm làm việc tại các công ty nước ngoài", bà Hồ Thị Thu Uyên nhận xét. "Bản thân Intel cũng không dễ hút các nhân vật cao cấp từ các doanh nghiệp cùng ngành, do cơ chế phúc lợi không thể tạo được sự cách biệt quá lớn".

Tích cực tìm cách giải "cơn khát"

Theo khảo sát của Ngân hàng Thế giới (WB) trong năm 2007 được công bố hồi đầu năm 2008, có tới 60% lao động trẻ tốt nghiệp từ các trường dạy nghề và trường cao đẳng tại Việt Nam cần được đào tạo lại ngay sau khi được tuyển dụng. Một số doanh nghiệp phần mềm phải đào tạo lại tới 80-90% những sinh viên tốt nghiệp vừa được tuyển dụng trong thời gian ít nhất 1 năm.

"Hiện nay, cứ 100 người lao động tham gia tuyển dụng thì chỉ có khoảng 10 người đáp ứng được yêu cầu của các nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực công nghệ cao", Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thiện Nhân thừa nhận, đồng thời ông cũng chỉ rõ: "Trong 3 năm tới, nếu không giải được bài toán làm sao để nguồn nhân lực CNTT-TT đáp ứng được nhu cầu của xã hội, chúng ta sẽ lỡ hết các cơ hội".

Trong "cơn khát" nguồn nhân lực, các doanh nghiệp cả phần cứng lẫn phần mềm, cả nước ngoài lẫn nội địa đều tích cực tìm nguồn "giải khát", như chấp nhận tuyển dụng rồi đào tạo lại, hợp tác chuyển giao giáo trình đào tạo cho các trường đại học, cao đẳng, trao học bổng kỹ thuật, cử nhân viên ra nước ngoài đào tạo...

Intel Products Việt Nam hiện đã tuyển dụng được hơn 40 kỹ sư từ 5 trường đại học trên cả nước và họ đã cử toàn bộ số kỹ sư được tuyển dụng này đi đào tạo tại các nhà máy ATM của Intel tại Malaysia, Costa Rica và Mỹ. Bên cạnh đó, Intel tiếp tục triển khai chương trình trao học bổng kỹ thuật cho sinh viên các trường ĐH kỹ thuật. "Đã có 55 sinh viên từ 5 trường ĐH kỹ thuật Việt Nam nhận được học bổng kỹ thuật của Intel. Những sinh viên này sẽ có cơ hội thực tập và làm việc cho Intel Việt Nam trong thời gian tới", ông Rich Howard, Tổng giám đốc Intel Products Việt Nam cho biết.

Tuy nhiên, đại diện các doanh nghiệp công nghệ cao đều có chung một nhận định, nỗ lực giải bài toán nhân lực của họ rất khó đạt hiệu quả nếu thiếu đi sự tích cực và đồng bộ từ phía các cơ quan quản lý ngành giáo dục và CNTT, cũng như từ phía các cơ sở đào tạo.

Theo Ictnews