Kỳ 1: Vạn sự khởi đầu nan

"Bill Gate là bạn của nhân dân Trung Quốc"

"Bill Gates! Bill Gates!", một người phụ nữ trẻ hét lên khi cửa chiếc xe ô tô màu đen bật mở. Một sinh viên cố chen qua hàng rào bảo vệ và đặt vào tay người giàu có nhất thế giới một chiếc bưu thiếp nhỏ tự tay thiết kế, có vẽ hình những bông hoa. "Cái này rất quan trọng, thưa ngài!" Cậu ta vừa nói vừa thở hổn hển.

Đó là cảnh tượng người Trung Quốc chào đón người sáng lập tập đoàn Microsoft ngày ông đến Trung Quốc.

Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào tiếp Bill Gates (phải) - Ảnh: valleywag.com

Chủ tịch của Microsoft đã được đặt tên cho một khoa danh dự của Trường Đại học Bắc Kinh. Ngày 22/7 vừa qua, Bill Gates cũng được phong là tiến sĩ danh dự của Đại học Tsinghua (Bắc Kinh). Ông  trở thành người thứ 13 được tặng danh hiệu này trong lịch sử 82 năm của trường. Bill Gates, vẫn với nụ cười thường trực, nhận chiếc bưu thiếp từ tay cậu thanh niên. Với ông, đây là chuyến đi tới Trung Quốc ấn tượng và thành công nhất.

Không người nào trong Top 500 CEO hàng đầu do Tạp chí Fortune bình chọn được đối xử giống như Bill Gates khi tới Trung Quốc. Trong khi phần lớn cảm thấy thật may mắn được tiếp xúc với một lãnh đạo cấp cao của Trung Quốc thì Gates lại gặp gỡ 4 thành viên của Ban chấp hành Đảng Cộng sản Trung Quốc trong chuyến đi 4 ngày hồi tháng Tư vừa qua.

Một vị lãnh đạo trong chính phủ  khi giới thiệu Gates tại một cuộc hội thảo về kinh doanh đã nói, ông chủ của Microsoft "nổi tiếng hơn bất kỳ ngôi sao điện ảnh nào".

Mùa xuân năm ngoái, Chủ tịch Hồ Cẩm Đào đã đến thăm trụ sở của Microsoft tại Redmond - Wash và thưởng thức bữa ăn tối tại nhà Gates. Chủ tịch nói: "Ông là người bạn của nhân dân Trung Quốc, và tôi là bạn của Microsoft. Mỗi sáng tới văn phòng, tôi đều dùng phần mềm của ông".

Vạn sự khởi đầu nan

Không phải ngay từ đầu mọi việc  đã tốt đẹp. Microsoft đã gánh chịu thất bại một thời gian dài sau khi thâm nhập thị trường Trung Quốc (từ năm 1992). Công việc kinh doanh của Microsoft tại đây thực sự là thảm hoạ trong gần 10 năm đầu tiên.

Nhưng cuối cùng, Hãng cũng nhận ra rằng những nguyên tắc cơ bản dẫn đến thành công của tập đoàn này tại Mỹ và châu Âu hầu như không có tác dụng ở Trung Quốc.

Tại đây, Microsoft trở thành kẻ ngoại đạo, người dân Trung Quốc không biết đến niềm tự hào mang tên Microsoft. Không dễ để đòi hàng triệu USD cho hệ điều hành Windows và các phần mềm văn phòng của người Trung Quốc. Hãng đã phải huỷ bỏ một số chính sách vẫn được áp dụng như ở những nước khác, thậm chí bỏ cả việc bảo hộ sở hữu trí tuệ bằng mọi giá và buộc phải liên kết chặt chẽ với chính phủ thay vì đối đầu giống như ở Mỹ.

Sigurd Leung, làm việc tại Trung tâm Phân tích Quốc tế Bắc Kinh cho hay: "Microsoft phải mất 15 năm và cùng với đó là hàng tỉ USD lợi nhuận để học cách kinh doanh ở Trung Quốc". Bill Gates nói: "Chúng tôi chỉ có cách tiếp tục cố gắng, cố gắng và cố gắng". Nhưng đến thời điểm hiện tại, Gates đã có thể thực sự vui mừng phát biểu: "Chúng ta đang có một vị thế tuyệt vời ở Trung Quốc, và chúng ta sẽ cùng chờ đón sự lớn mạnh vượt trội của Microsoft trong vòng 5 năm tới".

Bill Gates trong bữa tiệc với các quan chức chính quyền tại Bắc Kinh - Ảnh: Fortune

Bill Gates tin tưởng Trung Quốc sẽ trở thành thị trường lớn nhất của Microsoft, mặc dù có thể phải mất tới 10 năm. Các hoạt động giao dịch đặt trước trong năm nay gấp 3 lần so với năm 2004. Tuy nhiên, con số này vẫn ít hơn lợi nhuận hàng năm của hãng tại Califonia. (Microsoft không công khai các con số, nhưng theo ước tính của tạp chí Fortune năm 2007 lợi nhuận từ thị trường Trung Quốc đạt 700 triệu USD, chiếm khoảng 1,5% doanh thu của hãng trên toàn cầu).

Hiện nay, Microsoft còn có một dự án kéo dài 5 năm ở Trung Quốc, đã được triển khai để phù hợp với yêu cầu của chính phủ. Robert Hormat,  nhà nghiên cứu kỳ cựu về Trung Quốc nhận định: "Thật là một câu chuyện kỳ thú và nhiều bài học đáng giá dành cho các công ty khác".

Cuộc chơi

Câu chuyện bắt đầu cách đây 15 năm, khi Microsoft điều chuyển hai giám đốc kinh doanh từ Đài Loan vào Trung Quốc. Nhiệm vụ của họ là bán phần mềm cùng một giá với các khách hàng khác. Craig Mundie, Giám đốc điều hành cao nhất của Microsoft - người vạch ra chiến lược hướng tới thị trường Trung Quốc nói: "Trung Quốc sẽ là một hình mẫu cổ điển - treo lên một cái khẩu hiệu với dòng chữ "Microsoft: mở đường kinh doanh". Thế nhưng, hình mẫu đó lại không hiệu quả ở Trung Quốc.

Vấn đề là mọi người đều sử dụng hệ điều hành Windows nhưng không ai trả tiền. Các bản sao có thể tìm mua dễ dàng trên đường phố với giá vài đôla. Microsoft phải đấu tranh quyết liệt để bảo vệ sản phẩm sở hữu trí tuệ của mình. Công ty đã kiện và đòi bồi thường những nơi sử dụng phần mềm của Microsoft mà không đăng ký. Ya-Qin Zhang, đứng đầu Công ty R&D của Microsoft ở Trung Quốc nói: "Vấn đề không nằm ở với thị trường cổ phiếu. Cái khó là làm thế nào để sinh lợi nhuận".

Những người điều hành của tập đoàn đã liên tiếp gặp thất bại khi xâm nhập thị trường Trung Quốc. Trong năm năm đầu tiên, các giám đốc kinh doanh đã liên tục đến và đi. Hai người trong số họ sau này đã viết sách chỉ trích chiến lược và chính sách của công ty. Điển hình là Julliet Wu đã viết những chỉ trích này thành cuốn "Đi ngược chiều gió" (Up Against the Wind).  Nội dung của cuốn sách đã nói lên vấn đề Microsoft đã tìm mọi cách để tiến hành các vụ làm ăn, chính sách của Microsoft tỏ ra không khôn ngoan và vô ích, những nỗ lực của tác giả đã làm cho các ông chủ ở Redmond hiểu rằng không thể thành công ở Trung Quốc.

Những thách thức mới

Sau đó, công ty phải đối mặt với thử thách mới. Chính quyền thành phố Bắc Kinh bắt đầu tải về hệ điều hành mở miễn phí của Linux cho máy tính của công nhân. (Học viện khoa học Trung Quốc ủng hộ phiên bản có tên gọi Red Flag Linux). Trong khi đó, các quan chức an ninh lại gặp trở ngại vì hoạt động của chính phủ và giới quân sự  phụ thuộc vào phần mềm của Microsoft được sản xuất tại Mỹ. Người ta nghi ngại liệu công nghệ của Microsoft có đang tiến hành các hoạt động gián điệp ở Trung Quốc?

Năm 1999, Gates cử Mundie, người phụ trách các chính sách công của Microsoft tới Trung Quốc để tìm hiểu tại sao Microsoft lại thất thế như vậy. Trong chuyến đi tới Trung Quốc, Mundie đã nhận ra một thực tế đáng buồn. Tôi nhớ mình đã trở lại Redmond và nói: Công việc kinh doanh của chúng ta tại Trung Quốc đã đổ bể", Mundie kể lại. Ông kết luận rằng công ty đã cử những người điều hành trình độ còn non kém. "Nhưng vì sao chúng ta thất bại nặng nề như vậy? Đó là vì chúng ta đã tiến hành các hoạt động kinh doanh mà không để ý và tính tới tới tầm quan trọng của việc hợp tác với chính quyền Trung Quốc".

Đó là một phát hiện quan trọng mà nhờ đó, Mundie đã mở ra lối thoát cho hoạt động của Microsoft tại thị trường Trung Quốc. 

Kỳ 2: Chinh phục Trung Quốc

Theo Vietnamnet