Thiếu kết nối tổng thể

Ông Đặng Mạnh Phổ, giám đốc trung tâm CNTT BIDV đưa ra con số minh chứng cho thói quen sử dụng tiền mặt của người dân VN: bốn triệu người dân Singapore sở hữu 30 triệu thẻ các loại (ATM, tín dụng, ghi nợ...); còn tại Việt Nam, 85 triệu người dân mới có 6,2 triệu thẻ và khoảng 10 triệu tài khoản. Theo ông, do thiếu sự kết nối tổng thể giữa các ngân hàng (NH), khách hàng (KH) và nhà cung cấp dịch vụ, hàng hóa khiến người tiêu dùng chưa mạnh dạn tham gia cũng như thụ hưởng các tiện ích từ thanh toán điện tử (TTĐT).

Đối với mạng lưới thanh toán thẻ của NH, hiện vẫn tồn tại tới 3 liên minh (liên minh của Vietcombank, hệ thống kết nối giữa ANZ và Sacombank, và hệ thống của NH Đông Á). Do đó, nếu người mua và người bán có tài khoản ở những ngân hàng hoặc liên minh khác thì việc TTĐT gần như không thực hiện được trong giao dịch thương mại trực tuyến. Ông Bùi Quang Tiên, trưởng ban Thanh Toán của Ngân Hàng Nhà Nước (NHNN) nhận định, việc không thống nhất được các hệ thống ATM này đã và đang gây lãng phí về nguồn lực, bó hẹp mạng lưới thanh toán của khách hàng.

Thực tế, các NH và nhà cung cấp đang rất chủ động trong việc đưa ra các phương thức thanh toán. Chẳng hạn, Pacific Airlines hợp tác với một số tổ chức cho phép TTĐT đối với các thẻ tín dụng quốc tế hoặc thẻ ghi nợ nội địa của VCB; Techcombank hợp tác với chodientu.vn cung cấp dịch vụ thanh toán trực tuyến đối với các KH của Techcombank khi mua hàng trên website này... Tuy nhiên, đó chỉ là những giải pháp được triển khai trong một phạm vi hẹp. Theo ông Phổ, TTĐT ở VN đang có sự giao thoa, mỗi bên (NH và nhà cung cấp) đều chủ động đưa ra những giải pháp riêng mà thiếu vai trò chỉ huy của NHNN. Trong khi các NH nỗ lực mở rộng điểm chấp nhận thanh toán bằng thẻ tín dụng, thì các nhà cung cấp cũng chủ động khắc phục bằng những giải pháp tình thế là đàm phán với từng NH để thiết lập hệ thống cho phép KH thanh toán bằng cách sử dụng thẻ do NH phát hành hoặc khấu trừ thẳng vào tài khoản NH (như trường hợp của các DN kể trên)...

Ra đời trung tâm chuyển mạch quốc gia

Thực tế cho thấy những nước có nền TMĐT phát triển là những nước đã xây dựng được một cơ sở hạ tầng thanh toán khá hoàn thiện. Và trong tất cả các phương thức thanh toán, NH luôn ở vị trí trung tâm với vai trò là nhà cung cấp trực tiếp dịch vụ hoặc tổ chức trung gian hỗ trợ hệ thống TTĐT.

Mô hình của các nước trên thế giới là xây dựng một trung tâm chuyển mạch tài chính ở tầm quốc gia với nhiệm vụ chuyển mạch kết nối giao dịch thanh toán giữa các bên khác nhau, xử lý thanh toán bù trừ và quyết toán giá trị thanh toán. Ngoài ra, có một số cổng thanh toán. Các cổng này có thể do một số công ty tư nhân xây dựng để cung cấp dịch vụ.

Cuối tháng 4 vừa qua, công ty Chuyển Mạch Tài Chính Quốc Gia Banknet đã chính thức ra mắt. Mục tiêu của Banknetvn là kết nối các hệ thống thanh toán thẻ của các NH ở VN, tạo thành một hệ thống thanh toán thẻ chung cho quốc gia và kết nối với các tổ chức thẻ quốc tế. Hoạt động của Banknet hoàn toàn khác với các liên minh thẻ đang tồn tại ở chỗ, các liên minh thẻ thực chất là sự thỏa thuận của một số NH với nhau, thường do một NH đã đi trước một bước về hệ thống thẻ, nghiệp vụ thẻ đứng ra chủ trì, các NH khác sẽ tham gia theo sự chủ trì đó và chịu ảnh hưởng chi phối của NH chủ trì. Còn Banknet tạo ra một hệ thống nền tảng công nghệ và dịch vụ chuyển mạch kết nối dùng chung, một sân chơi bình đẳng cho tất cả các NH tham gia kết nối.

Bước đầu, Banknetvn đã kết nối mạng lưới ATM của 3 NH; đến tháng 8/2007 sẽ kết nối 7 NH và dần dần sẽ triển khai kết nối với tất cả các NH có hệ thống thẻ và dịch vụ thẻ trong nước, triển khai mở rộng kết nối với các tổ chức thẻ quốc tế và các tổ chức chuyển mạch tài chính quốc gia khác như China Union Pay (Trung Quốc), NETS (Singapore)... Hiện tại, khách hàng của 3 NH đã tham gia kết nối có thể sử dụng thẻ tại tất cả các điểm chấp nhận thẻ của các NH thành viên, giúp họ thuận tiện và tiết kiệm thời gian, công sức trong quá trình sử dụng thẻ. Các NH có thêm nhiều điểm chấp nhận thẻ. Các thành viên Banknetvn cũng đã thống nhất chọn một NH (BIDV) làm NH quyết toán phục vụ thanh toán bù trừ các giao dịch thẻ cho các NH tham gia hệ thống chuyển mạch. Vì vậy, đối với các thanh toán bằng thẻ cũng tiện lợi hơn.

Ông Phổ cũng cho biết hiện Banknetvn đang xúc tiến việc kết nối hệ thống chuyển mạch Banknetvn với các cổng thanh toán của VNPT/VDC và EVN. Trong tương lai gần, các kết nối này sẽ làm cho TTĐT càng gần hơn với người dùng.

Gần đây NHNN đã quan tâm nhiều hơn đến vấn đề này qua việc ban hành các quy chế, chuẩn mực về thanh toán thẻ, chỉ đạo và hỗ trợ Banknetvn hoạt động và phát triển theo hướng thực sự là trung tâm chuyển mạch thanh toán của quốc gia, tổ chức các hội thảo nghiên cứu về giải pháp trung tâm thanh toán tối ưu... Đối với các liên minh thẻ đang tồn tại, ông Tiên cho biết trong thời gian tới, nếu các liên minh thẻ (hiện có 3 liên minh thẻ của Vietcombank, hệ thống kết nối giữa ANZ và Sacombank, và hệ thống của NH Đông Á) không thoả thuận hợp tác và thống nhất được với nhau thì NHNN sẽ có giải pháp mạnh mẽ hơn với họ.

Với những chuyển biến tích cực kể trên, hy vọng những vướng mắc trong TTĐT sẽ dần được gỡ bỏ.

Theo Pcworld