Xin được hỏi thật, cho đến thời điểm này, anh có thấy ân hận, hay lo nghĩ, gì về quyết định chuyển về sống và làm việc ở Việt Nam không?

Hoàn toàn không. Quyết định đó rất đúng đắn. Tôi đã thay đổi môi trường sống và làm việc vào lúc tuổi đời còn sung sức, tuổi nghề cũng đã đủ từng trải để đóng góp. Nếu về muộn hơn, có khi cơ hội lại không nhiều nữa. Và nhất là sức khỏe không đủ để "cày" hơn 15 tiếng một ngày như hiện nay.

Điều duy nhất tôi thấy đáng lo nghĩ là Việt Nam đang phí phạm từng ngày những cơ hội lớn của mình.

Trải nghiệm chính trong một năm vừa rồi chủ yếu ở FPT. Điều đó có nghĩa là, nói theo tinh thần "xây dựng", anh nhìn thấy ở FPT còn có quá nhiều dư địa để tự hoàn thiện?

(Cười) Anh lại hỏi kiểu "gài" rồi. Đúng vậy, FPT là doanh nghiệp thuộc loại hàng đầu ở Việt Nam, nhưng phải cố gắng nhiều nữa mới được coi là hoàn hảo. Kinh nghiệm hơn hai năm rưỡi trước đó đã chỉ cho tôi thấy rõ điều này.

Dù dư luận có thể đánh giá thế nọ thế kia về FPT. Nhưng, khách quan mà nói, so với các "ông lớn" doanh nghiệp nhà nước đang dùng tiền thuế của dân để kinh doanh và khi thua lỗ thì để nhà nước và người dân trả giá hộ, thì rõ ràng FPT, dù gì cũng vượt lên bằng năng lực, trách nhiệm và sẵn sàng trả giá cho các quyết sách của mình, xứng đáng được trân trọng hơn nhiều.

Anh thật sự tự tin rằng anh có thể đóng góp vào quá trình tự hoàn thiện của FPT?

Vì tư duy của những người lãnh đạo FPT khác hẳn với các công ty khác. Tôi nhận thấy rằng một khi những người đứng đầu, như ông Trương Gia Bình hay ông Bùi Quang Ngọc, dù đã giàu sụ rồi, nhưng vẫn còn khao khát làm việc, khao khát cho sự thịnh vượng của công ty, thì công ty đó còn có tương lai. Tôi hiểu công ty là đứa con tinh thần của họ, và, vì vậy, họ vẫn sống chết vì công ty.

Lần đầu tiên mới về FPT làm việc, tôi hết sức ngạc nhiên khi thấy ông Bình vẫn cứ ở lại công ty đến tận 10 giờ đêm. Sau 7 giờ tối, ông lại sang chỗ tôi, và đặt ra một loạt câu hỏi để hai anh em cùng nghĩ, cùng bàn.

Thực sự anh có thấy "người FPT" có "chảnh", như người ta nhận xét không?

Cái xã hội nhìn thấy là cái "chảnh", thậm chí "quá chảnh", có thể đúng. Nhưng tại sao xã hội lại không chịu khó lý giải thêm tại sao FPT lại như vậy? Chắc "bọn đó" phải có cái chất gì đó mới "chảnh" đến thế chứ, đúng không?

Tôi đã từng đi xông pha với cả Tây lẫn Tàu rồi, nên tôi cho rằng đức tính tự tin cạnh tranh đó vô cùng quí giá. Bởi một người Việt mà đứng trước ông Tây đã run thì không làm gì được.

Hồi ở Hồng Kông mỗi khi sang Trung Quốc công tác, tôi nói đi nói lại với nhân viên là: "Không phải ông da trắng nào cũng là Chúa Jesus hết đâu nhé!"

Cá tính của "người FPT" là bàn đạp tốt nhất cho thanh niên, tất nhiên là những người có năng lực thực sự, để làm việc cạnh tranh ngang bằng với Tây. Tôi biết có những trường hợp người từng "quá giang" qua FPT, khi đi làm với Tây rất ngon lành. Ở FPT, họ đã dám cãi nhau thẳng với lãnh đạo Hội đồng quản trị.

Còn việc FPT để cho xã hội ngộ nhận về mình thật ra không phải là vấn đề tiền, không phải là chuyện thành đạt, mà là ở cái sự "fun" (sự vui nhộn) đôi khi hơi quá đà, mà người ta cho là "nổ". Tôi biết, văn hóa doanh nghiệp độc đáo của FPT là con dao hai lưỡi. Vì vậy, nếu biết tận dụng tốt thì sẽ là một vũ khí hữu hiệu.

Ví dụ điển hình như cái anh chàng Dũng "Xoay" (Đinh Tiến Dũng - Cù Trọng Xoay) là người rất nổi tiếng trên Show-Biz. Có thời gian anh chàng suýt phải thôi việc, do người ta cho rằng cậu ta không chịu làm việc, suốt ngày đi chơi bên ngoài, tham gia hết show nọ đến show kia.

Nhưng, thực ra, Dũng "Xoay" đại diện cho FPT- một xã hội thu nhỏ của những điều sống thật, bằng cái cách rất khác biệt. Tôi nghĩ đất nước mình trong giai đoạn này đang nặng về sống "gồng",  và vẫn có quá nhiều người chưa dám sống thật với chính mình.

Và cũng ít người biết rằng đằng sau Dũng "Xoay" là các lãnh đạo tinh đời luôn bảo vệ cậu ta, như bảo vệ một món "bảo bối" cho thương hiệu văn hóa độc đáo của FPT.

Một cái "fun" nữa với cá nhân tôi là, nếu trước đây khi đi làm với Tây, cái năng khiếu văn nghệ, yêu nhạc Trịnh đến mức "cuồng đồ", của mình lại luôn phải giấu tiệt, thì về FPT lại được coi là sở trường. Đi đâu, anh em cũng giới thiệu ông Thái Hòa này là trùm nhạc Trịnh, và tôi cảm thấy vừa hãnh diện, vừa ngồ ngộ thế nào ấy.

Nói tóm lại, FPT là một tập thể trẻ, còn nhiều sơ hở, nhưng rất năng động và dám sống.

Khi phỏng vấn Bí thư Đoàn Đinh Tiến Dũng, tôi có đặt một vấn đề như thế này (mặc dù chưa đưa vào bài vì một số lý do chưa tiện nói):

"Trong một xã hội vẫn còn sống nép mình, giấu mình, không dám bộc lộ cái thật của mình, FPT đã làm được một chuyện tốt là sống thật. Giống như một chàng trai mới lớn, sống có thể ngang tàng, ngổ ngáo, nhưng có cái khát khao thể hiện cái bản ngã của mình, chứ không ép mình cho vừa mắt các bậc trưởng lão.

Thế nhưng, nhớn rồi, trưởng thành như một người đàn ông thực thụ rồi, anh không thể mãi hành xử như cũ. Vừa không hợp với lứa tuổi, lại vừa không tốt cho "đám choai choai" đang nhìn mình với cặp mắt đầy ngưỡng mộ.

Vậy cái văn hóa công ty ở FPT phải nên thay đổi như thế nào?"

Tôi xin đặt lại vấn đề này với anh.

FPT là một sản phẩm thu nhỏ của sự biến đổi xã hội Việt Nam trong hai thập kỷ qua, và mang tính đại diện cao. Hay nói như anh là một gã trai ngổ ngáo.

Bây giờ, ở một vị thế mới, tất nhiên FPT phải định vị lại. Và chúng tôi đang định vị lại văn hóa FPT với mười mấy dự án trong năm 2012 này.

Chẳng hạn như đặt lại các Tín điều, đặt lại qui chuẩn, ranh giới rõ ràng giữa những cuộc vui trên bàn nhậu, và đức tin vào những giá trị truyền thống có thật của công ty. Bên cạnh đó, vẫn duy trì cái sân chơi trẻ, vẫn cho phép sự ngổ ngáo. Nhưng có sự tách bạch rõ ràng, không lẫn lộn giữa cái chơi và cái làm, cái vui đùa và cái nghiêm túc.

Tôi có xem trên youtube tiết mục đoạt giải nhất của Hội diễn FPT 2011, trong đó vai trò làm chiến lược của anh và ông chủ tịch FPT là hai nhân vật chính bị đem ra trêu chọc. Đó có phải là sản phẩm đầu tiên, sau khi có qui chế văn hoá mới, không?

Nhộn thật anh nhỉ, bởi họ chẳng chừa ai cả? Nhưng vui là trên sân khấu, còn những lúc làm việc là chuyện khác.

Dũng "Xoay", người đóng vai Chủ tịch trong vở kịch đó, đang là người cầm trịch của sân chơi trẻ. Sáng tạo, điên khùng, rap, rock thoải mái.

Thế nhưng, mặt khác, Dũng "Xoay" vẫn phải khép mình vào công việc quản trị và điều hành Ban Văn Hóa, phải họp giao ban các anh em hàng tuần để chi tiết hóa từng việc một.

Còn có những dự án nghiêm túc hơn như là thành lập Bảo tàng công nghệ thông tin. Chúng tôi đi tìm những cái máy vi tính do FPT, hay những công ty Việt Nam khác, lắp ráp từ hồi đầu những năm '90.

Hay Ban Văn hóa, và các đoàn thể trong FPT, đang khuyến khích toàn bộ "công dân" FPT cùng viết tiếp cuốn sách về đồng đội, nhất là về 13 người đã khởi nghiệp từ đầu với FPT như thế nào. Từng tấm gương buôn bán với Nhật, Mỹ như thế nào, cả chiến thắng lẫn chiến bại, quyết tránh "photoshop".

Nói ở khía cạnh văn hóa doanh nghiệp thôi, FPT thật sự có một môi trường vượt trội mà nhiều nơi rất thèm muốn. Con gái tôi học lớp 4, vừa tham gia trong đội FPT Smalls với vốn tiếng Việt chưa sõi, nhưng đã mê văn hóa FPT đến mức đổi tên FPT là "Funny People Team".

Thái Hòa trò chuyện với nhạc sĩ Trịnh Công Sơn

Chứ không còn là "Food Processing Technologies" như thời khởi thuỷ, với tư duy "mỳ ăn liền" nữa, đúng không? Nhưng người ta bảo rằng FPT đang vẫn hài lòng với những hợp đồng gia công giá rẻ cho nước ngoài? Đó là nguy cơ lớn nhất?

Đây là một hiện trạng chung của tất cả các doanh nghiệp Việt Nam, chứ không riêng FPT. Nếu xét về việc thiếu đầu tư vào R&D, vào sản phẩm công nghệ của riêng mình, thì nhận xét đó có phần đúng.

Nhưng, cho đến thời điểm này, nhận xét đó đã không hoàn toàn sát với thực tế nữa.

Từ năm 2011, FPT đã có CTO (Giám đốc Công nghệ), và chúng tôi đã cố gắng đầu tư 5% lợi nhuận trước thuế vào các dự án R&D, đưa công nghệ vào các hoạt động chiến lược OneFPT của tập đoàn. Với khát vọng đưa FPT đứng vào Top 500 toàn cầu và là thành viên của Diễn đàn Kinh tế Thế giới, như là các chỉ tiêu chúng tôi đặt ra, thì chắn chắn không thể chỉ hài lòng với việc làm thuê cho của các tập đoàn nước ngoài.

Còn nguy cơ lớn nhất của FPT, cũng như của nhiều doanh nghiệp khác ở Việt Nam, lại nằm ở chỗ khác. Đó là khả năng phạm sai lầm của cấp lãnh đạo cao nhất.

Anh đã nói thẳng điều này với ông Chủ tịch Trương Gia Bình?

Có, và rất thường xuyên. Vì "Nhân bất thập toàn" mà. Hơn nữa, quản trị nhân sự cấp cao là quá trình rủi ro cao nhất cho mọi tổ chức.

Có bao giờ anh thoáng nghĩ rằng đó cũng có thể là rủi ro cho chính anh, một chuyên gia đã thành danh trong môi trường quốc tế, nếu thất bại với FPT - một môi trường phức tạp và tiềm ẩn nhiều cạm bẫy?

Danh tiếng là của mình, và do mình tạo ra, chứ không phải do môi trường bên ngoài. Tôi cho rằng cuộc sống là một chuỗi phấn đấu liên tục để đi tìm sự cân bằng giữa cái tốt và cái xấu trong mỗi con người chúng ta. Không có gì là tuyệt đối cả.

Dĩ nhiên, tôi vẫn có những quan hệ nghề nghiệp quốc tế để mình không bị tụt hậu về chuyên môn, và tư duy tri thức.

Xin anh giải thích về cách hát bài "Diễm Xưa" trên nền nhạc "Sonate Ánh trăng" của Beethoven.

Đây là hát thơ (Chantre) trên nền bản nhạc cổ điển. Đây là sự sáng tạo của tôi và nhạc sĩ hòa âm Hoàng Công Luận, để chứng minh văn hóa, âm nhạc Đông và Tây có thể kết hợp, hòa quyện được với nhau.

Tôi đã hát bài "Diễm Xưa - Moon Light Sonata" này tại rất nhiều quốc gia ở cả 4 châu lục trên thế giới. Chỉ thiếu mỗi Châu Phi - nơi mà tới đây, tôi sẽ sang cùng với các dự án của FPT tại Nigeria. Biết đâu tâm nguyện toàn cầu hóa của tôi với nhạc Trịnh sẽ hoàn thành ở đó, anh nhỉ?

Như anh đã nói anh mê nhạc Trịnh như một "cuồng đồ". Tôi không hiểu liệu Trịnh Công Sơn có ảnh hưởng ở mức độ nào đó đối với các quyết định quan trọng trong cuộc đời của anh không?

Có lẽ anh là một trong số ít những người đặt câu hỏi này đối với tôi. Biết nói sao nhỉ?

À, để tôi kể cho anh câu chuyện này.

Có lần, tôi thắc mắc với ông rằng tại sao "cậu Sơn" lại có thể giao du với một số ca sĩ thị trường ngày nay. Bởi thứ ngôn ngữ (chúng tôi gọi là tiếng Đức) họ nói, đến tôi còn cảm thấy khó nghe, huống hồ người thuộc thế hệ như ông Sơn. Hay, lần khác, tôi chứng kiến một cô ca sĩ trẻ đẹp, nổi tiếng xấc láo, sau khi đi biểu diễn về ghé qua chơi, mặc váy ngắn mà gác cả chân lên bàn ông Sơn đang ngồi uống rượu.

Anh biết ông Sơn trả lời ra sao không?

Ông ấy nói: "Hắn hay lắm, lạ lắm, Hoà à. Hắn hỗn dễ sợ. Trong đời 'moi' (tôi), 'moi' chưa thấy ai mà hỗn cỡ ni!" (Thái Hoà kể lại bằng giọng Huế.)

Tôi chợt hiểu đó là sự thú vị được khám phá cuộc đời đến tận cùng của Trịnh Công Sơn. Tôi ngộ ra rằng cái cuộc sống mà mình hiểu biết quá nông cạn, một chiều. Cái xấu, cái ác cũng phải cần có những chiêm nghiệm thì mới đánh giá được.

Có lẽ, đó là lý do tại sao nhạc Trịnh đã luôn đồng hành cùng với tôi, không chỉ với ý nghĩa một "hobby". Càng trải nghiệm nhiều, tôi càng thấy mình gắn bó với triết lý sống của Trịnh Công Sơn.

Tôi hiểu. Và anh đã đi khám phá cuộc sống, khám phá con người, ở Việt Nam theo cách của mình, thông qua FPT?

FPT đã cho tôi một môi trường được "thách thức & thưởng thức" đến tận cùng công việc và niềm vui của mình. Tôi hòa vào đó để cùng chiến đấu và cống hiến. Có một điều quan trọng nhất đối với tôi là ở FPT, chúng tôi được sống thật với con người mình.

Một năm rưỡi ở Việt Nam tôi đã hiểu Việt Nam bằng 10 năm trước cộng lại. Tôi tự mình chứng kiến chứ không phải nghe kể lại, như một người ngoài cuộc.

Anh biết không, ngày xưa mỗi lần tôi đi công tác từ Sài Gòn trở về Pháp, là các trí thức Việt Kiều bên Paris lại kêu đến nhà ăn uống để kể cho họ nghe những câu chuyện mà tôi nghe được từ Việt Nam. Tuy thông tin loại second-hand từ anh em trí thức trong nước, nhưng ai bên ngoài cũng háo hức nghe, hóng chuyện tình hình bên nhà.

Cách đây 16 năm, anh cũng đã từng quay về Việt Nam, để rồi lại ra đi. Còn lần này?

Rời Canada chỉ một năm sau khi tốt nghiệp để về Việt Nam, bạn bè đều cho tôi là liều lĩnh. Sau mười sáu năm nhìn lại nhóm bạn bè ở bên đó, tôi thấy họ tuy ổn định hơn mình, nhưng bản thân mình rõ ràng đã vượt xa họ về kiến thức toàn cầu hóa, về tầm nhìn, và cả tư duy kinh tế.

Ở hải ngoại, chúng tôi sẽ phải đánh đổi thế này: Khi đi làm có lương và ra ngân hàng vay tiền mua nhà, mua xe và thế là cả cuộc đời của chúng tôi bị dính vào con bạch tuộc tiêu thụ, cái nhà cái xe trả góp đó, khoảng 20 đến 25 năm, và nhiều khi là suốt đời. Cùng lắm cả một đời đi làm nếu may mắn thì tích cóp được 1 đến 2 triệu USD.

Mười sáu năm trước, tôi về Việt Nam chính là quyết tâm rời bỏ khỏi Canada, nơi được mặc định là thiên đường để sống, và làm việc, đối với dân di cư. Tôi muốn bắt đầu cuộc du hành  khám phá thế giới mới từ Việt Nam.

Tôi được Schneider Electric tuyển dụng ở Việt Nam, rồi được cử sang Pháp trong 4 năm và sau đó tiếp tục sang Hồng Kông 7 năm nữa. Tôi có được cơ hội đi nhiều nơi, làm việc rất sâu trong nghề chất lượng và quản trị trên toàn thế giới.

Cách đây một năm rưỡi nay, cũng là về lại Việt Nam, nhưng với FPT lần này là sự trở về cái nơi mà tôi đã học bài học đầu tiên làm người Việt Nam, học cách trở lại làm một công dân Việt Nam, theo đúng nghĩa của từ này.

Cũng như trong ca hát, tôi học được cách yêu âm nhạc Trịnh Công Sơn bằng một chữ Tâm. Và từ đó, cũng giống như người nhạc sĩ của mình, nhưng theo một hành trình khác, tiếp tục một cuộc khám phá mới.

Tôi lao vào cuộc cải cách bằng những lý tưởng mà tôi tin rằng có thật. Tôi đụng chạm vào nhiều lĩnh vực của một doanh nghiệp hàng đầu trên một quê hương đang phải oằn mình để thay đổi. Tôi khám phá chính khả năng của mình trong cuộc thay đổi đó.

Mỗi ngày tôi chọn ngồi thật yên/ Nhìn rõ quê hương, ngồi nghĩ lại mình/ Tôi chợt biết rằng vì sao tôi sống/ Vì đất nước cần một trái tim...

Xin cảm ơn anh, và chúc anh thành công.

Theo Vietnamnet.vn